'CVT is een techniek voor iedereen'

Complete Vocal Technique (CVT) is een zangmethode ontwikkeld door de Deense zangpedagoge Cathrine Sadolin. De methode streeft ernaar om alle manieren van stemgebruik objectief in kaart te kunnen brengen. We praatten erover met Tine Fris-Ronsfeld en Jeroen Manuhutu, onlangs te gast tijdens een workshop CVT in Antwerpen.

Breng enkele zangers samen rond de toog, in de kleedkamer of op de achterbank van een auto en geheid gaat het gesprek - overigens steevast in deze volgorde - over agenda’s, dirigenten, andere zangers en zangtechniek. Omdat, meer dan bij instrumenten, de techniek van een zanger zich aan de binnenzijde van zijn lichaam afspeelt en dus visueel moeilijk waarneembaar is, bevond dat laatste onderwerp zich lange tijd in de arena van intuïtie en mystieke hocus pocus. Gestaag zocht en vond de zangpedagogie echter aansluiting bij het wetenschappelijk onderzoek en werd de fysionomie van de zanger in kaart gebracht.

In eigen land speelde Lucie Frateur op dat vlak een voortrekkersrol en in Nederland nam Ank Reinders daartoe initiatief. Richtte hun aanpak zich haast uitsluitend op de klassiek geschoolde stem, dan kwam er omstreeks de eeuwwisseling een kentering en trachtten onderzoekers een beeld te krijgen van de zangstem in al haar facetten, ongeacht het stilistisch idioom. De Amerikaanse Jo Estill en de Deense Cathrine Sadolin gelden op dat vlak inmiddels als autoriteiten.  

Sadolin ontwikkelde de Complete Vocal Technique, een zangmethode die ambieert om, aan de hand van anatomie en fysiologie, een volledig vocabularium te ontwikkelen waarmee zangdocenten objectief kunnen beschrijven wat hun student doet of zou moeten doen. CVT streeft een toepasbaarheid na in nagenoeg iedere zangstijl, maar geniet vooral populariteit bij het onderrichten van pop- en rockmuziek.

Koor&Stem nodigde twee lesgevers uit: Tine Fris-Ronsfeld en Jeroen Manuhutu werkten een volledige dag met een groep koorzangers rond enkele popnummers. De CVT vormde daarbij hun leidraad. Na hun felgesmaakte workshops maakten Fris-Ronsfeld en Manuhutu tijd vrij voor een kort gesprek.
 

Tine en Jeroen, de Complete Vocal Technique vindt stilaan zijn weg naar de zangklassen in de Europese conservatoria. Kregen jullie de techniek zelf ook onderwezen tijdens jullie zangopleiding? 

Tine: 'Ja, aan het conservatorium van Aarhus maakte CVT deel uit van mijn zanglessen, zij het niet exclusief. Maar zelfs voor ik naar het conservatorium trok, had ik al langdurig les gekregen van een docente die deze techniek hanteerde. CVT komt oorspronkelijk uit Denemarken en is daar inmiddels stevig verankerd in het zangonderricht. '

Jeroen: 'Voor mij lagen de kaarten anders. Aan het conservatorium werd ik nog niet op die alomvattende manier opgeleid. Tijdens mijn studies had ik kennisgemaakt met de methode van Jo Estill. Pas later kwam ik in contact met Cathrine Sandolin. Op mijn uitnodiging kwam ze een masterclass geven in Nederland, waarbij ik, toen ik haar met distortion had horen zingen, van mijn sokken werd geblazen. Daarna heb ik mezelf in Kopenhagen ook toegelegd op CVT.'

Lees verder onder de foto

Meer dan andere zangmethodes heeft CVT een objectieve taal. Zonder metaforen die voor elke student iets anders betekenen. Daarin schuilt de kracht.

Waarin schuilt volgens jullie de kracht van CVT?

Jeroen: 'CVT is niet moeilijk. Haast iedereen boekt er resultaat mee, en wel meteen. Vervolgens bepaalt de mate waarin je oefent natuurlijk hoe bedreven je wordt in het toepassen van alle aspecten. '

Tine: 'Precies, het is een techniek voor iedereen. CVT is zo pertinent omdat de techniek gebaseerd is op een schier onuitputtelijke hoeveelheid aan metingen en waarnemingen uit de anatomie en de logopedie. Die vinden hun neerslag in een alomvattend technisch vocabularium, waarmee je in staat bent om ieder geluid te beschrijven dat de menselijke stem kan voortbrengen. Meer dan andere zangmethodes bedient CVT zich van een objectieve taal, wars van metaforen die voor elke student iets anders betekenen. Daarin schuilt het ‘complete’ van het verhaal.' 

Jeroen: 'Bekijk het als een gereedschapskist waarin je allerlei werktuigen vindt die je naar believen kan hanteren.'

Tine: 'Meer zelfs, het is als een receptenboek, dat de zanger kan inspireren om telkens nieuwe gerechten te ontdekken. Het Complete Vocal Institute in Kopenhagen blijft overigens de zangstem verder bestuderen en brengt ook die nieuwe resultaten in kaart. CVT is met andere woorden geen afgesloten verhaal.'

CVT wordt vooral ingezet voor pop- en rockmuziek, maar ambieert om op elke stilistische vraag een antwoord te bieden. 

Jeroen: 'Precies, het is de artiest die bepaalt welke kleur, of welk effect zij of hij wil bereiken. Als docent put je vervolgens uit de technische gereedschapskist om dat resultaat op een gezonde en solide manier mee te realiseren.' 

Tine: 'Als uitvoerder voel je natuurlijk meer affiniteit met deze of gene stijl en doorgaans ontwikkelt een loopbaan als zanger zich ook in een bepaalde richting. Toch is het inderdaad zo dat de basis van goed zingen - ademsteun, houding en lichtjes vernauwde epiglottis - universeel zijn voor elke stijl. Dat geldt trouwens ook voor de vier vocale modi: ‘neutraal’, ‘terughoudend’, ‘overdrive’ en ‘edgy’ zijn aanwezig in min of meer elke soort muziek.' 

En hoe zit het met klassieke zangers? Volgen zij even makkelijk in jullie verhaal? 

Tine: 'Eigenlijk wel. Klassiek geschoolde zangers beschikken doorgaans over een uitgebreid vocaal-technisch jargon. Soms is het even zoeken naar een gemeenschappelijke taal, maar die vinden we altijd. Kenmerkend voor klassieke zang is het verlaagde strottenhoofd: voor de meeste klassieke zangers is het doorgaans even zoeken om die gewoonte opzij te zetten. Zoals ik daarnet zei, vind je de vier vocale modi ook in een klassieke zangstijl terug, zij het wel met een grote dominantie van wat we in CVT als ‘neutral’ bestempelen.

completevocal.institute