Met om en bij de 1300 zangers en 55 deelnemende koren uit 15 landen was Europa Cantat Junior een groot succes. Van 5 tot 13 juli kwamen ze in de Gentse binnenstad samen om het zingen te vieren: genieten van muziek en zingen, nieuw repertoire ontdekken, ideeën uitwisselen, elkaar ontmoeten in een ontspannen sfeer, banden smeden of versterken.
In 11 ateliers werkte telkens één atelierleider met een honderdtal zangers aan een programma dat op voorhand duidelijk omschreven werd op basis van genre, moeilijkheidsgraad en bezetting. Aan het einde van het festival traden de verschillende ateliers voor het voetlicht, niet om prestaties tegen elkaar af te wegen, maar om al luisterend naar elkaar nieuwe weer nieuwe indrukken op te doen. We doken gedurende één dag in dat warme, muzikale bad en sprokkelden enkele reacties.
Empathie
Ken Wakia die het atelier Tuimbe pamoja – let’s sing together leidde, kent de verbindende kracht van samen zingen en van internationale ontmoetingen als geen ander. Hij zong in 1997 in het World Youth Choir. 'Vele vriendschappen die in die internationale context werden gesmeed, bestaan nog altijd', vertelt hij enthousiast. 'Na de terroristische aanslagen in Kenia kreeg ik van vele koorleden berichtjes om te vragen of alles oké was met mij. Zo merk je dat het op bijeenkomsten als deze over veel meer gaat dan zingen alleen. Samen zingen betekent ook verbondenheid creëren en empathie voelen voor elkaar.'
We zongen al wel vaker muziek uit andere landen, maar het is tegelijk ook een uitdaging en een uitbreiding. De volgende maanden zullen we een deel van dit repertoire zeker met het hele koor hernemen.
Originele input
Van de deelnemende dirigenten die hun koorzangers in de ateliers vergezellen hoor je vaak dat ze op zoek zijn naar nieuw repertoire. Laura Kok, dirigent van het Nederlandse Eigenwijs uit Naaldwijk is met 5 zangers tussen 10 en 12 jaar oud van haar kinderkoor naar Europa Cantat gekomen. 'Deelnemen is heel interessant voor hun muzikale ontwikkeling', vertelt ze. 'En ook ik wil graag nieuwe input krijgen. We hebben al wel eens musicalrepertoire gezongen, maar populaire liedjes, die kennen de kinderen toch al? Waarom zouden we die dan nog eens zingen in het koor? Hier willen we nieuwe muziek ontdekken. We zongen al wel vaker muziek uit andere landen, en wat ze nu tijdens Europa Cantat leren, sluit daar bij aan, maar het is tegelijk ook een uitdaging en een uitbreiding. De volgende maanden zullen we een deel van dit repertoire zeker met het hele koor inoefenen.'
Leren om creatief te zijn
Marc Tost, dirigent van het Spaanse Cor Jove del CEM, heeft al vaker internationale koorfestivals bezocht en is met 31 zangers van zijn koor in het atelier Paul Smith te vinden. Hij is onder de indruk van de aanpak van de Britse atelierleider. 'Het is voor de koorleden een bijzondere ervaring om verschillende dagen met een andere dirigent dan mezelf te werken aan een repertoire dat ze nog niet kennen', legt hij uit. 'Dat is op zich al erg verrijkend. Ik vind het ook fantastisch om te zien hoe creatief en actief Paul Smith het atelier invult. Ik steek hier heel wat van op wat ik tijdens de repetities de komende maanden zal kunnen gebruiken.'
Paul Smith bracht inderdaad een zeer gesmaakt atelier waarin hij vanuit zijn The Voces8-methode aan de slag ging. Naast het befaamde vocaal ensemble Voces8 bestaat er ook een educatief luik dat jaarlijks zo’n 40.000 zangers bereikt. 'Het is een methode die voor iedereen, voor jong en oud onafhankelijk van het niveau, bruikbaar is', vertelt Paul Smith. 'Ik schreef ze tien jaar geleden neer in een boek, en ze is bij elkaar gepuzzeld uit beproefde ideeën van tal van voorgangers. De principes zijn altijd dezelfde en afhankelijk van het niveau van de zangers werk je wat sneller of trager, en kies je eenvoudigere of complexere muziek. We verbinden bewegingen en geluiden die we als verschillende lagen tussen de koorzang weven. Naast het aanleren van stukken is het bijzonder belangrijk dat de zangers leren om creatief te zijn. Tijdens de oefensessies maak ik vaak kleine groepjes die dan even tijd krijgen om iets te creëren: dat kan met ritme, met bewegingen of met harmonieën. Het is heerlijk om dat te doen met jongeren uit zoveel verschillende landen en hen te laten kennismaken met muziek uit Japan, Zuid-Amerika of Afrika. Ik vind het ook fijn om hier andere dirigenten te ontmoeten die allemaal dezelfde passie delen. We leren ontzettend veel van mekaar.'
De tekst aanvoelen
In het atelier Groove Stories van de Nederlandse dirigent Rohan Poldervaart merk ik dat hij er alles aan doet om de jongeren tussen 12 en 20 jaar het verhaal en de emoties te laten beleven die in de tekst van het koorarrangement van Back it up van Caro Emerald terug te vinden zijn. 'De muziek voor een atelier moet niet alleen tof zijn en zangtechnisch geschikt zijn, de zangers uit deze leeftijdsgroep moeten de tekst ook kunnen aanvoelen', legt hij tijdens de pauze uit. 'Om de betekenis van de tekst al zingend naar buiten te brengen is een creatief proces nodig waarin heel wat energie vrijkomt, dat vertrouwen in elkaar vergt en waar de zanger ook goede kijk op zichzelf krijgt. In een tijd dat er zo veel vanuit het hoofd gewerkt en gedacht wordt, bestaat de grootste uitdaging er in om ook het lijfelijke van een performance een plaats te leren geven.'
De muziek voor een atelier moet niet alleen tof zijn en zangtechnisch geschikt, de zangers moeten de tekst ook kunnen aanvoelen.
Samenwerking en VERBROEDERING
In alle ateliers zitten de zangers van de verschillende koren door elkaar. In die gemengde groepen zie ik de kinderen en jongeren ook goed voor elkaar zorgen. Bij voor- en nazingen loopt alles doorgaans vlot, maar wanneer er extra info in het Engels wordt verstrekt, zie je sommigen vragend om zich heen kijken. Dat is de moment dat anderen hun verantwoordelijkheid opnemen en met een beknopte vertaling bijspringen. Nathan Luykx zingt al acht jaar bij een koor en is op Europa Cantat met het Ekerse koor Carmina. Hij ontfermt zich met plezier over de jongere zangers van het koor. 'Dat de workshops in het Engels worden gegeven is voor mij alvast geen probleem', vertelt hij. 'En ik vind het fijn om tijdens de repetities jongere kinderen met een vertaling te helpen.'
Verder kijkt Nathan ook uit naar ontmoetingen met zangers van andere koren. Tijdens de pauzes en maaltijden merk ik dat deelnemers al snel samen aan tafel gaan zitten, ook al spreken ze een andere taal. En zo wordt Europa Cantat voor velen ook een ontmoetingsplek én een taalbad.
François Terrieux, dirigent van de kinder- en jongerenkoren Éclats uit het Franse Toulouse, verwijst expliciet naar het feit dat zijn zangers hun Engels gevoelig verbeteren door te verbroederen met zangers van verschillende nationaliteiten. Hij heeft zijn 24 koorleden bovendien in drie ateliers ondergebracht zodat hij op drie plekken zijn licht kan gaan opsteken en de input voor hem nog groter is. Hij doet ook mee aan een choir-to-choir concert met onder meer het koor Sjaloom uit Waregem, een gevolg van contacten die voortgevloeid zijn uit eerdere deelnames. Drie dagen voor de start van Europa Cantat kwam hij al naar Waregem waar hij met het koor van Marleen Annemans verbroederde. Marleen was al meermaals betrokken bij de organisatie van Europa Cantat (Junior)-edities en was ditmaal voorzitter is van het artistiek comité dat ECJ Gent 2023 invulling gaf. 'Marleen en ik wisselden heel wat pedagogische informatie uit over opwarm- en inzingoefeningen, muzikale spelletjes en allerlei leuke info om het zingen aantrekkelijk te maken', vertelt François Terrieux. 'We brachten met beide koren elk eigen werk, maar we oefenden ook samen stukken in. We hebben twee volle dagen heel intensief gewerkt. Het was allemaal heel inspirerend.'
Je hoort het wel vaker op Europa Cantat Junior dat wanneer het klikt tussen bepaalde koren, de basis gelegd wordt om later bijvoorbeeld een kooruitwisseling te doen. Zo legden ook de C-koren uit Ekeren tijdens Europa Cantat nieuwe contacten. Voorzitter Britt Van Alsenoy vindt dat connecteren met andere koren heel belangrijk. 'We zijn in 2011 naar Berlijn getrokken en hebben toen het Clara Schumann Kinder- und Jugendchor leren kennen', vertelt ze. “Zij zijn nu ook hier en het is fijn om elkaar weer eens te ontmoeten. Ondertussen hebben we hier ook al contact gelegd met het koor Rossinyols uit Catalonië waar we waarschijnlijk volgend jaar naar aanleiding van ons 55-jarige bestaan, een koorreis naar zullen organiseren.'
Iedereen is druk in de weer met oefenen en zingen en ondertussen kruisen tal van opportuniteiten hun pad. Misschien is de aanzet voor een inspirerende, efficiëntere aanpak bij het koor zingen gegeven, nieuw repertoire verspreidt zich de komende weken doorheen Europa, en de basis voor nieuwe kooravonturen is breder en steviger geworden!
