'We reizen om te leren' is de titel van een bekend volksliedje. Filosoof Alain de Botton schrijft in ‘De kunst van het reizen’ echter dat reizen uitendelijk niets anders is dan een lange omweg naar huis. Ook koren gaan vaak op reis en dat om diverse redenen: een uitwisselingproject met een ander koor, een deelname aan een internationale koorwedstrijd of zomaar een plezierreis waarbij al of niet gepland geconcerteerd wordt. Wat die redenen zijn en wat zo’n buitenlands avontuur betekent voor een koor vernemen we van een koorlid, een dirigente en een voorzitter. Elk vanuit hun standpunt, elk met een eigen reisverhaal.
Leonieke Garama is 24 jaar en zingt sinds 2021 bij Dameskoor Furiosa o.l.v. Steve De Veirman. Zij ging in 2022 op koorreis naar Tsjechië en deed mee aan het prestigieuze Cork International Choral Festival in april 2023. Jasmien Gys dirigeerde Vocaal Damesensemble Caloroso tijdens de International Choir Competition and Festival ‘Sound Waves’ in Linz, Oostenrijk. We praatten ook met Hugo Bourgois, voorzitter van het Gents Madrigaalkoor o.l.v. Johan Duyck, dat een een nauwe vriendschap onderhoudt met Coral Cantiga o.l.v. Montserrat Meneses uit Barcelona.
Wat betekent een koor voor jou en is het aspect koorreizen daarbij belangrijk en waarom?
Leonieke: ‘Ik ben de dochter van een pianist en muziek was en is alomtegenwoordig. Ik heb veel ervaring als koorzanger maar ook als solist en dat in de meest uiteenlopende bezettingen of situaties. Daarbij ga ik veel muzikale uitdagingen aan en probeer ik geen verwachtingen te hebben. Dat is ook zo met koorreizen. Ik sta open voor wat komt en ik maak er het beste van.’
‘Voor mij als dirigent is connectie belangrijk’, zegt Jasmien. ‘Tussen de zangers onderling maar ook tussen mezelf en het koor. Daarbij is het af te leggen pad minstens even belangrijk als het resultaat zelf. Koorreizen en wedstrijden zijn daar een belangrijk onderdeel van. Enkele dagen samen met je koorleden nieuwe ervaringen opdoen werkt versterkend. Elkaar beter leren kennen en daardoor een betere versie van jezelf en als groep worden is fantastisch.’
Leonieke, jij ging met Dameskoor Furiosa naar Tsjechië en Ierland. Vertel.
Leonieke: ‘Wij zijn een onderdeel van de concertorganisatie Arte Musicale. Zij organiseren vrijwel elk jaar een buitenlandse koorreis. De reis naar Ústi nad Labeb in Tsjechië was een rasechte toeristische uitstap met wandelingen, activiteiten en een uitstap naar Praag. Concerten waren niet gepland, maar we zongen overal waar we konden: in het hotel, gewoon op straat en in kerken. Onze deelname aan het Cork International Choral Festival was helemaal anders. We streden als een van de 11 geselecteerde koren voor de Fleishman Trophee. Daarnaast deden we ook enkele gastoptredens in Cork. Heel de stad baadde in de festivalsfeer omdat koren die niet deelnamen aan de competities ook her en der concerteerden. Overal werden we groots ontvangen. Dat geeft zoveel energie.
Tijdens de competitie en de gastoptredens hadden we niet of nauwelijks contact met de andere geselecteerde koren maar tijdens de choir-meet-and-greet konden we dat ruimschoots goedmaken.’
Voor jullie, Jasmien, ligt bij het reizen de klemtoon meer op het wedstrijdaspect?
Jasmien: ‘Klopt. Toen we in 2021 deelnamen aan de World Choir Games en de wedstrijd in de Open Categorie Chamber Choirs of equal voices wonnen, kregen we de smaak te pakken. Die overwinning gaf ons immers toegang tot de Champions Competitions. We schreven ons via de organisator van de WCG, Interkultur, in voor de International Choir Competition and Festival ‘Sound Waves’ in Linz in dezelfde categorie.’
Wat zijn de keuzecriteria voor deelname aan wedstrijden voor Caloroso en wat zijn voor jou de belangrijkste redenen om deel te nemen?
Jasmien: ‘De periode waarin de wedstrijden vallen, maar ook het gastland waar georganiseerd wordt. De leeftijdscategorie van onze zingende dames ligt tussen 25 en 45 jaar, veel mama’s met kleine kindjes dus en dan is een lange koorreis niet haalbaar.
Een buitenlandse wedstrijd is voor een koor heel waardevol en dat gaat gepaard met verschillende positieve en verrijkende uitdagingen. Een wedstrijdprogramma duurt om en bij de 15 minuten dus je kan heel detaillistisch met het repertoire omgaan. Het is een totaal ander leerpad dan de reguliere concertwerking. Een ander belangrijk punt is leren omgaan met stress en strikte planningen. Als je van woensdag tot zondag reist, ben je uiteindelijk maar drie dagen ter plaatse. Dat is best intensief. Ook het zingen en concerten bijwonen op diverse locaties is leerrijk: hoe bepalend is de akoestiek van een ruimte en hoe ga je daar als dirigent en als groep mee om.
Tenslotte is er de wedstrijdfeedback van vaak internationaal gerenomeerde dirigenten die de historiek van je koor niet per se kennen. Die commentaar is heel waardevol, verfrissend en verhelderend. Ook de koorleden leren naar andere koren luisteren en die prestaties evalueren. Dat is een interessante leercurve.’
‘Ik vind vooral de tijd die je op een andere manier samen met het koor doorbrengt, verrijkend’, zegt Leonieke. ‘Het ligt misschien voor de hand maar het plezier om als groep iets te ondernemen is echt belangrijk. Natuurlijk is het fantastisch als je dat ook kan combineren met een artistieke uitdaging, maar de sfeer onderling en in de groep blijft toch voor mij bepalend.’
Jasmien: ‘Het is inderdaad verrijkend om ook op een andere dan muzikale manier het contact met je koorleden te versterken want tijdens zo’n reis gebeurt er altijd wel iets en heb je persoonlijke gesprekken. Na de inspanning, de ontspanning. Er is bijzonder veel sociaal contact, ook in een wedstrijdformule! Het moet leuk zijn en blijven! De belangrijkste reden om deel te nemen aan zo’n reis is de beste versie van jezelf worden, als groep maar misschien vooral als persoon. Want onder stress je eigen valkuilen overwinnen is belangrijk!’
Moest men in jouw koor beslissen geen reizen meer te ondernemen, is dat voor jou dan een reden om andere oorden op te zoeken?
Leonieke: ‘Nee, zeker niet. Ik zou het jammer vinden maar ik heb bij Furiosa een groep gevonden die net zoals ikzelf graag op hoog niveau presteert zonder het sociale aspect te vergeten. Ik denk dat Furiosa op dat gebied vrij uniek is. In Nederland zong ik ook in veel koren maar hier vond ik echt wat ik zocht: een hechte groep met meiden van mijn leeftijd die hard willen werken en waarbij de sfeer gewoon complexloos leuk en gezellig is.’
Jasmien: ‘Dat is een beslissing die volledig van mezelf afhangt. Ik krijg de vrijheid om de richting waar we met Caloroso naartoe willen, te bepalen. Het is fantastisch om een bestuur te hebben dat dat allemaal faciliteert. Ik ben daar heel dankbaar voor. De kans is dus klein dat er geen buitenlandse of binnenlandse reizen of wedstrijden meer zullen zijn. Daarom vind ik het ook belangrijk om van begin tot eind betrokken te zijn bij de organisatie van zo’n activiteiten. Ik weet wat belangrijk is voor de groep, hoeveel tijd we nodig hebben om ons voor te bereiden, ook ter plaatse. Zo kies ik bijvoorbeeld heel nauwgezet de hotellocatie om niet teveel reistijd van en naar de repetities en competities te verliezen.’
Hoe worden de reizen gefinancieerd?
Jasmien: 'Je kan altijd bij Koor&Stem terecht voor raad en daad. Maar als je jezelf inschrijft en niet uitgenodigd wordt, zijn alle kosten voor het koor. Wij deden een ontbijtactie om centjes te verzamelen. Daarnaast vroegen we subsidies aan bij de Vlaamse Federatie van Jonge Koren en kregen we een reistoelage van de Vlaamse Overheid voor deelname aan een internationaal event. Tenslotte vertegenwoordigen wij tijdens zo’n wedstrijden Vlaanderen in het buitenland.’
Gents Madrigaalkoor & Coral Cantiga uit Barcelona
Het Gents Madrigaalkoor o.l.v. Johan Duijck heeft een nauwe vriendschap met Coral Cantiga o.l.v. Montserrat Meneses uit Barcelona die teruggaat tot 1997. Nog steeds werken ze regelmatig samen.
Hugo Bourgeois (voorzitter): ‘2023 was een heel druk koorjaar, ook op vlak van uitwisselingsprojecten met onze vrienden uit Barcelona. In de herfstvakantie zongen we twee concerten in Barcelona en in december waren zij te gast in Gent, voor twee concerten. De vriendschap ontstond destijds tussen Johan Duijck en hun voormalige dirigent Josep Prats met als eerste hoogtepunt de creatie van Cantar del Alma, een compositie van Johan.
Binnen het bestuur hebben wij een aparte projectgroep die deze uitwisselingsprojecten coördineert. Die is op zijn beurt opgesplitst in enkele werkgroepen waarbij ook andere koorleden betrokken zijn: werkgroep reis Barcelona, werkgroep ontvangst in Gent, werkgroep hospitality, werkgroep concerten Gent, …
In het voorjaar organiseerden we nog een dubbele uitvoering van de Johannespassie. Het belangrijkste is dat het bestuur en de leden niet uitgeput geraken, want zo’n organisaties vragen veel tijd en energie. Wat ik daarbij als voorzitter ook belangrijk vind, is dat je de mensen die bij de organisatie betrokken zijn, beschermt. Er zullen altijd vragen en opmerkingen zijn, deze kanaliseren is primordiaal. Wat mij betreft is het noodzakelijk dat het koor een expliciete dankbaarheid toont naar de mensen die er zich voor inzetten!
Een belangrijke drijfveer voor dat vele werk is dat je er als koor beter en blijer van wordt. Het is mijn ideologische overtuiging dat hoe meer je met een koor zingt, hoe meer er vriendschappen voor het leven worden gesmeed.’
Praktische info
Reistoelage Vlaamse Overheid
Overzicht subsidiemogelijkheden
