Wat heb ik nodig om te repeteren met tablet?
Je ziet het alsmaar vaker. Mensen die niet meer met hun map naar de repetitie of het concert komen, maar met een tablet. Een compact volume, geen lawaai meer bij het draaien van het blad, al je partituren altijd bij de hand. Alleen maar voordelen denk je: klinkt je dit als muziek in de oren?
Maar kan je er wel al je opmerkingen en notities in kwijt en wat met het risico om tijdens het concert technische problemen te hebben? Hoe leg je je muziekbibliotheek aan en welke app heb je nodig om notities te kunnen maken?
In dit artikel overlopen we wat je allemaal nodig hebt om met partituren op een tablet aan de slag te gaan. Te beginnen met een geschikte tablet. Maar heb je ook aan een tablet-pen gedacht die compatibel is met je tablet? Digitale partituren heb je natuurlijk ook nodig en een degelijke bladmuziek app is onontbeerlijk om dit alles te kunnen gebruiken.
Een geschikte tablet
Tegenwoordig kan je op alle tablets met partituren werken, maar als je een erg oude tablet gebruikt is de kans groot dat recentere (betere) apps het niet doen. Wil je maximaal comfort of is je oude tablet toe aan vervanging, dan kan je beter een nieuwe kopen. Als je je tablet wil gebruiken voor partituren, zijn er een aantal eigenschappen die verschil maken in je gebruiksgemak.
De grootte van het scherm
Wil je een groot A4 formaat, dan moet je al kijken naar een 13 inch, maar die grootte van tablet is prijzig. 10 inch is meer standaard, betaalbaarder en nog steeds heel comfortabel. Ook al is je scherm kleiner dan A4, heel wat apps kunnen automatisch de marges van je partituur snijden, waardoor je notenbeeld toch nog quasi even groot is als op A4.
Interne opslag en/of SD-kaart
Als je heel je muziekbibliotheek altijd offline bij je wil, heb je voldoende geheugen nodig. Als je echter je bibliotheek online bijhoudt en enkel het nodige offline wil kunnen bijhebben, is je opslagnood niet groot. Tip: sla je hele muziekbibliotheek online op, zodat je die niet kan verliezen als je tablet het begeeft. Download enkel de partituren die je op dat moment actief nodig hebt.
Batterijduur
Repeteer je vaak lang of snel na elkaar, dan wil je een tablet met lange batterijduur. Schaf een powerbank aan die je kan gebruiken als je lange tijd je tablet niet kan opladen aan een stopcontact.
Stijl en kleur
Hou rekening met de look van je tablet als je er ook mee op het podium zal staan. Moet je tablet zwart zijn of zijn gekleurde tablets en mappen deel van de look van je koor of ensemble?
Besturingssysteem
Het aanbod van bladmuziek-apps is verschillend voor Android of voor Apple toestellen. Daarom zal je keuze van besturingssysteem mee bepalen welke app je kan/zal gebruiken. Tip: zorg dat je tablet-pen 'palm rejection' heeft, zodat je ook notities kan maken terwijl je hand rust op je scherm (pennen voor Appletoestellen hebben dit automatisch).
Zorg dat je tablet palm rejection heeft, zodat je ook notities kan maken terwijl je hand rust op je scherm
Welke bladmuziek app?
Om met partituren te kunnen werken op je tablet, moet je die partituren importeren in een programma of app die hiervoor geschikt is. Op zich zou je partituren gewoon kunnen lezen met een gratis pdf lezer maar dat is niet zo interessant. Een specifieke bladmuziek app is vaak betalend, maar zorgt ervoor dat je gemakkelijk je muziekbibliotheek kan beheren of door je partituren kan bladeren en dat je notities kan maken. Die notities zijn natuurlijk noodzakelijk in een repetitie! Sommige apps hebben zelfs een ingebouwde metronoom of andere handige functies die je kunnen helpen bij het studeren, uitvoeren of het ordenen en aanvullen van je muziekbibliotheek.
We raden hieronder vier degelijke, gebruiksvriendelijke bladmuziek-apps aan. ForScore en PiaScore zijn twee apps voor iOS (dus voor iPad) . Mobilesheets en Orpheus Sheet Music werken op Android toestellen. ForScore en Mobilesheets hebben de meeste functies, maar zijn ook het duurst. Orpheus is goedkoper en PiaScore zelfs gratis, maar beide apps zijn eenvoudiger en kunnen minder. Tip: als je niet zo vlot met tablets werkt, heb je niet de duurste app nodig, maar kan het volstaan een eenvoudigere app te nemen met minder functies, die ook meteen goedkoper is. Let er dan vooral op dat de app zo eenvoudig mogelijk is.
forScore (iOS)
ForScore is de meest gebruikte bladmuziek app voor iPads, maar is meteen ook de duurste app. Met zijn moderne interface is hij heel gebruiksvriendelijk en snel. Notities maken is super gemakkelijk en kan heel gedetailleerd. Er zijn diverse manieren om door je pagina’s te bewegen (scrollen, swipen, automatisch,…). Bovendien zijn er ook veel handige hulpmiddelen zoals een ingebouwde metronoom, manieren om je muziekbibliotheek te ordenen, setlists en een muziekspeler die je partituur kan afspelen als hulp bij het studeren.
Mobilesheets PRO (Android & iOS)
Mobilesheets was lange tijd de meest gebruikte app voor Android, maar is tegenwoordig ook beschikbaar voor iOs. De app is gebruiksvriendelijk, werkt heel intuïtief en heeft veel opties, maar is omslachtiger voor het importeren. Dit is de ideale app voor wie het maximale uit zijn tablet wil halen. Notities maken kan op heel veel verschillende manieren en met veel details. De app heeft net als forScore heel wat handige hulpmiddelen zoals een metronoom, muziekspeler, setlistopties, makkelijke ordening van je muziekbibliotheek en de mogelijkheid om partituren te importeren via de camera. Je kan er bovendien automatisch je marges van je partituur bijsnijden om je notenbeeld groter te maken en je kan er handige snelkoppelingen maken in je partituur, om bv. heel snel naar de juiste plek in je partituur te gaan bij een Da Capo of segno. Er bestaat een gratis versie van deze app, maar die heeft te weinig functies en teveel beperkingen, dus ga meteen voor de betaalde versie.
Weet je even niet hoe je iets moet doen in je bladmuziek-app? Op youtube staan heel veel filmpjes van mensen die dingen demonstreren, zeker voor veelgebruikte apps als Mobilesheets of forScore.
PiaScore (iOS)
Dit is de beste gratis partiturenapp en hij is verrassend goed: gebruiksvriendelijk en modern met veel mogelijkheden voor importeren, noteren en sorteren. Bovendien is hij gekoppeld aan de IMSLP database met gratis partituren.
Orpheus Sheet Music (Android)
Orpheus is niet gratis, maar wel goedkoop en vooral eenvoudig, met enkel basisfuncties voor het noteren of sorteren. De app biedt enkel wat je echt nodig hebt, zonder veel extra’s. Een ideale app dus als je geen held bent met tablets en apps, al is het een nadeel dat je opties om je muziekbibliotheek te ordenen heel beperkt zijn. Je kan dat oplossen met setlists.
Digitale partituren
Als je met tablet je partituren wil beheren en gebruiken, heb je je partituren dus digitaal nodig. Maar hoe kom je aan die digitale partituren? Meer en meer uitgeverijen bieden tegenwoordig hun partituren aan in pdf. Die kan je apart kopen aan schappelijke prijzen, of krijg je soms automatisch bij aankoop van je gedrukte partituren.
Zing je in een koor, vraag je bestuur dan om een digitale versie van de partituur. Hebben zij een papieren partituur voor jou, dan kan je die simpelweg inscannen om te kunnen gebruiken op je tablet. Maar mogelijk werd de partituur sowieso digitaal aangekocht, verkregen op een website met gratis digitale partituren of kreeg het bestuur een digitale versie bij aankoop van de gedrukte partituren. Vraag er naar bij je bestuur!
Tip: sla je muziek op in setlists (bv. de muziek van een bepaald concert), zodat je er makkelijk bij geraakt tijdens je repetities. Je kan dezelfde muziek in verschillende setlists laten voorkomen, zonder dat het document meerdere malen in je bibliotheek moet zitten.
Tablet staanders en houders
Hou je je tablet liefst niet de hele tijd vast? Er bestaan tegenwoordig staanders speciaal voor tablets. Daarop zit je tablet stevig vast, wat veiliger is dan hem los op een gewone pupiter te zetten.
Op bepaalde repetities of concerten is het niet mogelijk om een staander te gebruiken, maar het is niet altijd even gemakkelijk om een tablet voor lange tijd in de hand te houden. Of misschien ben je bang hem te laten vallen? Je kan dan overwegen een handhouder aan te schaffen (riempje met velcro voor over je hand) of je kan een popsocket of popgrip op de achterzijde van je tablet plaatsen om hem steviger vast te houden. Die popsockets bestaan in alle kleuren, met of zonder prints, dus kan je personaliseren als je wil.
Tip: als er op het podium sfeerbelichting wordt gebruikt waarbij het licht van je tablet zou kunnen storen, kan je je scherm zo instellen dat je scherm zwart is (in plaats van wit) en je notenbeeld wit (in plaats van zwart).
Pro's en Contra's
Er zijn heel wat voordelen aan het werken met partituren op tablet, maar er zijn ook een paar dingen waar je rekening moet mee houden.
Pro’s
- Je spaart plaats (en rommel), omdat al je partituren samen staan op 1 toestel.
- Je hebt al je partituren altijd bij je, wat heel praktisch is als je met verschillende muziekprojecten door elkaar bezig bent.
- De leesbaarheid van je partituur is niet meer afhankelijk van goede belichting, wat handig kan zijn op een podium.
- Je kan inzoemen op een deeltje van je partituur, als die partituur bijvoorbeeld moeilijker leesbaar is.
- Je hebt veel verschillende manieren om notities te maken, met diverse lijnen, tekens, kleuren, fluo, tekst,... zonder dat je daarvoor een hele pennenzak moet meebrengen naar de repetitie (bv. ook muzikale tekens bij correcties in de partituur).
- Je navigeert heel makkelijk naar de juiste partituur via de zoekfunctie, sorteerfuncties of setlists in je bladmuziek-app.
- Als je een partituur digitaal koopt of krijgt, kan je er meteen mee aan de slag, zonder te moeten wachten op een print.
- Je spaart papier.
- Bij uitvoeringen buiten wapperen je papieren niet.
- In stille passages maak je geen storend geluid meer bij het draaien van je blad.
Contra’s
- Een tablet kost geld en afhankelijk van je keuze kost ook je app wat. Er bestaan echter ook gratis apps.
- Standaard formaten van tablets maken je partituren kleiner dan A4. Als je kiest voor een grote tablet is de prijs navenant.
- Bij felle zon is je scherm soms minder leesbaar.
- Je moet altijd opletten dat je tablet goed opgeladen is voor een repetitie of concert, anders kan die uitvallen.
- Je ziet maar 1 pagina tegelijk, terwijl je in een map twee pagina’s naast elkaar kan plaatsen.
- Je hebt een 'leerfase' nodig om met je tablet en bladmuziek-app te leren werken voor je hier efficiënt en vlot gebruik van kan maken.
- Je hebt bij de start van een nieuw project (bv. voorbereidingen voor een concert) wat tijd nodig om je partituren te importeren en in setlists te zetten.
- Een tablet weegt behoorlijk wat, iets meer dan een map met pakweg een uur muziek.